Pacha uru suxta llamayu phaxsi pä waranqa tunka mayani maranxa, waranqha markachir mixikanunak ukhamaraki yaqha markanakankiris Nueva York, Buenos Aires, Paris ukat Madrid uka markanakaxa mistsuwayaqpxatanaw unxtasiwinakaru jan nuwasiwi utjañapataki. Yaqhipax mayipxanwa Felipe Calderón markan jilir iiptirix jaytxañapa. Kunatix jupax janiw kuns lurawaykataynati yanqhachaña ukhamaraki wila wartawi uka tuqinakatxa, ukham sasaw yatiyapxi khaysa BBC tuqinxa.
Javier Sicilia, sikt'irit irnaqirin wawapawa achuqa phasi tukuy aka maratxa wal ch'amañchawayatayna jan utjañapataki aka nuwasiwinakax ukhamaraki sartasiwinaka utjañapataki.

Mexicanos protestando contra la violencia en el Zócalo en Ciudad de México. Alberto Millares, Copyright Demotix
Markachirinakan arsuwipanakax ratukirakiw taqi blogs uksanakan uñstawayana. Víctor Hernández ukan arsuwipax uñstawayiwa blog Michoacán en Resistencia sutinchatatuqina, kunatix jupax kusist'awayatanawa, pashp markachirinak sartasitapata jan yaqha jilir irnaqirinakan ch`amañchata.
Le aplaudo a la marcha contra la violencia que se llevará a cabo hoy en diversos estados de la República el ser auténticamente ciudadana. Fue convocada por el escritor Javier Sicilia, pero su organización y difusión la hizo la gente, principalmente de clase media, por medio de redes sociales y sin la ayuda de los medios.
Por primera vez la clase media se organiza para exigir un alto a la violencia sin ser convocados a ser parte de un acto mediático de la derecha. Lo hizo la gente por si misma.
Akax nayrir sartasiwiwa pisi jakirinak tuqitxa aka nuwasiw sayt'ayañataki aka sartasiwix lurawayapxiwa jan khitin chamanchata.
Javier Hernández Alpízar, blogutak Zapateando2, satak ukatakixa sawayatanawa Siciliaxa, jaqiw apanaqawayi jilir irnaqirinakaru ukhamaraki yanqhachir jaqinakarusa, ukat sartasiwinakac utjatapa.Ukatsti Hernadez Alpizar sawayarakitaynawa:
La carta, que se está convirtiendo en un documento que encarna la indignación de muchos, dice con palabras fuertes y claras lo que muchos ciudadanos ahora también suscriben: “Estamos hasta la madre de ustedes, políticos –y cuando digo políticos no me refiero a ninguno en particular, sino a una buena parte de ustedes, incluyendo a quienes componen los partidos–, porque en sus luchas por el poder han desgarrado el tejido de la nación, porque en medio de esta guerra mal planteada, mal hecha, mal dirigida, de esta guerra que ha puesto al país en estado de emergencia, han sido incapaces –a causa de sus mezquindades, de sus pugnas, de su miserable grilla, de su lucha por el poder– de crear los consensos que la nación necesita para encontrar la unidad sin la cual este país no tendrá salida (…)”.
Jenaro Villamil bloguer ukahamarak yatiyir jilax tuka waraqa jaqiw Mixiku markanx unxtasipxi sasaw yatiyatana. Villamil uka jaqitakix qhanatanaw kunats uka unxtasiwixa ukaxa:
Poetizados y politizados, multiclasistas e indignados, más de 10 mil personas marcharon de la explanada de Bellas Artes al Zócalo de la Ciudad de México para protestar por los efectos de la guerra contra el narcotráfico, al mismo tiempo que otros 8 mil ciudadanos, encabezados por el poeta y periodista Javier Sicilia, protestaron en Cuernavaca, el epicentro de esta protesta simultánea, a raíz de la ejecución de 7 jóvenes el pasado 28 de marzo en Temixco, Morelos.
“¡Fuera Calderón! ¡Fuera Calderón!”, gritaron durante su paso los ciudadanos convocados en las últimas 36 horas que se reunieron en un templete improvisado, frente a Palacio Nacional, en el Zócalo de la Ciudad de México. Reclamos similares se escucharon en Monterrey, Mérida, Guadalajara y decenas de ciudades más donde se escuchó el grito de protesta.
“Mistsum Calderon! ¡mistsum Calderon!” sasaw arnaqhapxatana, kunawsatix jupanakax sarapkana unxtasiwiru Mixiku marcanx. Pachp arunakarakiw ist'asina Muntiriy, Mirida, Guadalajara ukat juk`api markanakanas.

Mexicanos protestando contra la violencia en el Zócalo en Ciudad de México. Alberto Millares, Copyright Demotix
Yaqha tuqitx, administrador blog tuqix México Sí ukxatw arst'awayarakitayna, muspaña arunaka aka unxtawinakatxa, ukat qhanañchawayatanawa kunatix janiw guwirnu tuqitakiti jan ukasti nuwasiñ tuqitatapa aka unxtasiwinakax sasa:
¿Por qué la marcha? ¿Se acaban de dar cuenta de que existe el crimen organizado que ejerce una violencia estúpida contra nosotros? ¿Y cuál es la solución? ¿Salir la sociedad a la calle a comunicar que está en contra de la violencia? Creo que todo eso no sirve de nada, la violencia es ejercida por sicarios carentes de una formación social, tipos sin estudios la mayoría de las veces, drogadictos, alcohólicos, gente deshumanizada para los que asesinar a alguien es como cuando un vendedor hace una venta. Los sicarios son pagados por sus líderes, tipos a los que tampoco les interesa la sociedad excepto para extraernos dinero. Al momento de la marcha los sicarios estaban borrachos o drogados, los capos felices porque habían logrado el impacto que querían, tener atemorizada a la población. Si la gente está asustada, será más fácil extorsionarlos, secuestrarlos y sacarles más dinero.
Ukhamaw tukuyawayxi arst'atapaxa, aka bluguer tuqitxa, ullirinakapar mä jawst'awimpi:
No podemos dejarle la solución total de la inseguridad al estado, debemos involucrarnos y no esperar a que nos maten un hijo para empezar a protestar.
.
Akanx mä mayanakakiw unxtasir jaqinakan arsuwinakapax suxta llamayu phaxsinxa Mixiku markana. Kunatix janiw yatiskiti kunats unxtasiwipxi qhiti tuqisa ukat kunas lurasini. Ukhamarakiw wali kusawa yatiña kunjams markax mistsuni nayraqataru aka jan waliwitxa ukhamarakiw aka jutir maranxa yaqha prisidintiruw ajlliñaxani kunatix jaqinakaw amuyt'apxani partido poder ukar ajlliñs jan uksti pachpaskañapatakisa.
Categoria-naka

Jichha Latin America Histuryanaka
-
9 Sata qallta phaxsi 2020Bolivia
Aymar markax kunats Bolivia markan utt'asïwip jan amtañ munapki?
-
28 Anata phaxsi 2019Venezuela
Dijaawa Wotunnöi: mä jisk’a uñjaw yekuana aru jach’anchayañataki
Aruskipäwimp qallantama
Categoria-naka
Jichha amuy qillqatanaka
Anatäwin “gooooooool” qhichwa arun uñt'ayäwipa
Wali kust'atapuniwa. Muy interesante en idioma Quechua.
Yanapt’asiw amtax uraqpachat aynacht’at ayllunanakan janïr jan walt’äwinak purinkipan mapanak luri
El Proyecto es muy interesante, me dio gusto de traducir al Aymara. Pues que siga adelante...
Audio
Phaxsin qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2020 1 Qillqata
- Taypi sata phaxsi 2020 4 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2020 1 Qillqata
- Qasäwi phaxsi 2020 1 Qillqata
- Willka kuti phaxsi 2019 1 Qillqata
- Llamayu phaxsi 2019 1 Qillqata
- Achuqa phaxsi 2019 1 Qillqata
- Anata phaxsi 2019 2 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2018 1 Qillqata
- Sata qallta phaxsi 2018 2 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2018 2 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2018 1 Qillqata
- Jallu qallta phaxsi 2017 1 Qillqata
- Lapaka phaxsi 2017 2 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2017 4 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2017 2 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2017 6 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2017 2 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2017 6 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2017 8 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2017 3 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2017 5 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2017 7 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2017 7 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2016 7 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2016 1 Qillqata
- Taypi sata phaxsi 2016 7 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2016 8 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2016 7 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2016 3 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2016 6 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2016 4 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2016 2 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2016 6 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2016 12 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2015 5 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2015 6 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2015 9 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2015 10 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2015 7 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2015 12 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2015 9 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2015 7 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2015 8 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2015 4 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2015 6 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2015 4 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2014 5 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2014 6 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2014 9 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2014 5 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2014 11 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2014 4 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2014 5 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2014 11 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2014 9 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2014 6 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2014 11 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2014 11 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2013 6 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2013 5 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2013 4 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2013 11 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2013 11 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2013 12 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2013 6 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2013 11 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2013 17 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2013 19 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2013 19 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2013 16 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2012 14 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2012 15 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2012 14 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2012 14 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2012 16 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2012 15 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2012 10 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2012 14 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2012 17 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2012 13 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2012 9 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2012 14 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2011 15 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2011 11 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2011 12 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2011 13 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2011 19 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2011 13 Qillqatanaka
- Mara t'aqa phaxsi 2011 14 Qillqatanaka
- Llamayu phaxsi 2011 14 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2011 13 Qillqatanaka
- Achuqa phaxsi 2011 15 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2011 16 Qillqatanaka
- Chinuqa phaxsi 2011 8 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2010 12 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2010 8 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2010 2 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2010 2 Qillqatanaka
- Lakan phaxsi 2010 5 Qillqatanaka
- Willka kuti phaxsi 2010 2 Qillqatanaka
- Qasäwi phaxsi 2010 1 Qillqata
- Achuqa phaxsi 2010 4 Qillqatanaka
- Anata phaxsi 2010 2 Qillqatanaka
- Jallu qallta phaxsi 2009 4 Qillqatanaka
- Lapaka phaxsi 2009 3 Qillqatanaka
- Taypi sata phaxsi 2009 2 Qillqatanaka
- Sata qallta phaxsi 2009 1 Qillqata
Wali askipuniw uraqpachan ukham may may markanakatpach irnqt'añaxa. Muy interesante trabajar sin importar las fronteras...