- Global Voices Aymarata - https://aym.globalvoices.org -

Brasil: Mayni siria markat sarxir 93n maran kullakan sarnaqäwipa

Categoria-naka: Latin America, Brasil, Siria, Citizen Media, History, Migration & Immigration

‘Sito Badia’, ‘Badia jach’a mama’ árabe arunxa – ukjam allchhinakapax sutiyapxatayna- jupax Hwash jisk’a markat Homs suyun yuriritayna. Siria amarkatx inti jalantat uksankiwa. 80 marax Brasil markar wilamasipamp sarxapxi, ukapachax tunk kimsan maraninwa. Ukatxa, nayrïr urunakat ukat jaqha árabenakat Brasil markat ukat América Latina markat aka sarnaqawix uñacht’ayi.

Badia, aged 93 years, and brother Michael, aged 91 years, holding a family photo taken in Christmas 2011. Used with permission. [1]

Badia, de 93 años de edad, y su hermano Michael, de 91, sujetando una foto familiar tomada en las navidades del 2011. Reproducida con licencia.

1932n Badian tatapax Habib sutiniwa, Brasil markar sarxatayna kunatix jilir jilanakapax São Carlos [2] ukaruw sarxapxtayna.

Mi abuelo Farah se encontraba en Argentina con mis tíos mayores, de tan sólo 10 y 12 años. Cuando supo que su hermano se había establecido en São Carlos, Brasil, decidió dejar a sus hijos con él. Volvió a Siria y vivió allí hasta su muerte. Mi padre fue solo a Brasil para ver a sus hermanos mayores; se quedó un año y volvió a Siria. Tras hacer un balance entre la vida en los dos países decidió asentarse en Brasil, y nos pidió que fuésemos con él. Me encontraba con mi madre y con dos hermanos pequeños, Michael, de 11 años, y Adib, de 9, cuando abandonamos el puerto de Beirut [3] en Líbano en dirección al puerto de Santos [4], en un viaje en barco de 40 días hasta Brasil. Me sentía enferma en el mar; nos detuvimos en Génova, Italia [5], de donde recuerdo el cementerio. También recuerdo que nos retuvieron durante cinco días en el barco en Marsella, Francia [6].

Jach’a tatajax Farah sutini ukat jilir larinakapampix jupanakax 10 ukat 12n maraw Argentina markanxapxatayna. Kunapachatix jilapax Sao Carlos, Brasil markan yatxatatayna, ukat jupax yuqanakaparux jilapar jaytañ amtatayna. Ukatxa jupax Siria markar kut’anitayna, ukan jiwañkamaw jakasxatayna. Tatajax –Brasil markaruw jilir jilanakapar uñjir saratayna, mä maraw ukankatayna, ukat Siria markar kutt’ani. Jupax mä Balance luratayna aka pä markata ukat jupax Brasil markan Qhipharti, ukat jupamp sarxañ mayistu. Nayax mamajamp pä jisk’a jilajanakampix kunapachatix Beirut [3] puerto Líbano marka jaytjaniwayjapt ukatx Santos [4] puerto sarapxta, mä jach’a yamput makhatapta, ukatx 40 uruw Brasil markakam sarapta. Quta uman nayax wali usutajayatwa, Génova, Italia [5] markan qhipartapxta, ukan mä jiwañ uta uñjta. Ukhamarak mä jach’a yampun Marsella, Marsella, Francia [6] markat phisqa uruw qhipartayapxitu.
The first generation of the family. Used with permission. [7]

La primera generación de la familia. Reproducida con licencia.

Sao Carlos, Brasil markan wilamasiruw suyapxanä, Sito Badian, tatapax mä uta jikxatäna, Badiax mamapar jilanakaparux uywañ yanapt’äna. Jupax janiw yatiqañ utar saririkiti (janiw qillqañ yatkiti), kunatix jupax nayra jayllinakakw amti.(Ataba ukat Delona) ukat dabka [8] Siria markata, mamapatak jayllintirinwa.

لابدا شعيطة ولابدا بعيطة، الأمر المقدر ياأمي لبسنا البرنيطة. من مدة سبع سنين كنا فلاحين، واليوم مرتاحين بلبس البرنيطة

Aka pachanxa paqallq maraw granjerotana, suma jaqiyätanwa, ukat kusisitaw qamayätana; jichhürunakaxa, wali kusisitapxtwa kunati modernoptwa. Mamajax lart’asirinw ukat nayarux mä lisu wawataw sirituwa.

Niy taqi sirionakaw Brasil markar sarxapxi, jupanakax kipka sarnaqäwipaxa. Wilamasipanakampiw mä alakipa uta jist’rapxi. 1962n São Paulo markan 9 % jach’a irnaqawinakat mä [9] yatxatañ lurapxi, [.pdf] sirianakat ukat libanesanakata.

Mi padre comenzó vendiendo ropa. Después abrió una tienda en Descalvado [10], en donde Michael Shamas, un libanés, nos ayudó a mí y a mi hermano menor Badi. Tras unos años un amigo le informó acerca de un nuevo pueblo que estaban construyendo, llamado Novo Horizonte [11] [en]. Me casé con Mossa, nuestro primo sirio cuando tenía 28 años.

Tatajax isinak aljañ qallti. Ukatsti Descalvadon [10] mä alakipañ uta jist’ari. Mä libanés Michael Shamasax nayar ukat Badi jisk’a jilajar kunax yanapapxitu. Ukjamarakiw qhip maranak mä masix yatiyi kunatix mä machaq markachiriw utji, sutipax Novo Horizonte [11] sataw sasina [en].

Sito Badiax Pusi kullakani, kimsaqallq allchhiniwa. Ukat pä jutir phaxsix nayrir Gabriel sutin allchhiparuw mä suma katuqaw churani. Taqpach willamasipax llatunk tunkanipxiwa. Sapa Navidadanxa mä phunchäw lurapxi kunatix machaq tawaqunak waynanakax wilamasit quqat uñstayäpxi. Ukhamarak árabe arut yatiyäpxi.

Big family, Arabian roots. Used with permission. [12]

Gran familia, raíces árabes. Reproducida con licencia.

Sito Badiax Brasil markat ukjamarak Siria markat Maria, Najat, Marta ukat Esmeralda (jiwata) wila masinakapampix sumankañ sarantayaski; jupalaykuw árabe arux jan chhaqtkiti.

Mi hermano Michael, mis primos Elias y Jamelihe y yo somos los únicos de la familia que hablamos árabe. La familia únicamente conoce el nombre de la comida siria [risas]. He visitado Siria tres veces, pero ahora es muy difícil volar. Hablamos cada año en Navidad y en Pascua. Recientemente, Marta y Najat visitaron Siria en el 2009, cuando mi primera nieta se casó con un sirio.

Michael jilajamp, Elias, Jamelihe primojanakamp ukat nayampix árabe arutw parlapta. Nayax kims kutiw Siria markar sarta, kunatix anchhitax wali ch’amaw jalaña.Sapa Machaq Maran ukat Pascuanx parlapxtanwa. 2009n maranakw Marta Siria markar sari, kunapachati nayrïr allchijax mä siriompix jaqichasi uka pacha

Jichhapachax Badiax Novo Horizonten [11] ukan jakasi [en], Sao Paulo markan Badiax aka jutir paqallq marampix patak mara phuqhani, ukatakiw uruyañ wakiyaski.

Post publicado previamente en el blog personal de Rami Alhames [13] [en].