Mozambique: Sartañat wakichäwinaka ukatx uraqinak katuntasiñata

Mä llaki taypinw Africa markanx «uraqi katuntasiñax» [en] uraqi katuntasiñax khuskhat uñjata, ukat juk’a achuyirinakax jach’a yapuchirinakaruw tukuyatani, ukjamat jach’aptataspa sasa, ukatx mä jan walt’ayir sartäwita, sata plan de desarrollo económico ukatx mäkiw yatita, ukhjatx mäkirakiw Mozambique markarus ukakipkarakiw Brasil ukat Japón uka markanakarus p’arxtayata, uka pä markanakaw askinjam yanapt’irinakjamaxa (inversores claves).

Aka [en] ONG mozambiqueña «Justicia Ambiental» ukat yaqha tantacht’atanakampiw mayacht’asinipxi, ukat mä qillqataw Plan Maestro del programa pro SABANA ukjam sutincht’atat waruqt’ata, achuqa phaxsita 2013 marana, amtanakw “uraqinaka katuntasiñata” qhanstayi, Japon, Brasil, Mozambique uka markanakana.

A Mozambican farmer working the land. Photo used on CC BY-NC 2.0 license, by Flickr user Bread for the World

Mä mozambiqueño markachirina. Jamuqax CCBY-NC 2.0 ukatuqit mayisisaw qhanstayata, Flickr tuq arkirit Bread for the World ukana.

Brasileña Fátima Mello jupax pro SABANA ukan wakichat amtw qhanacht’i, ukat wakichäwit yatiyapxitu, ukjam mä aruskipäwinxInstituto Humanitas [pt] ukampix aruskipata:

O ProSavana é um programa de cooperação e investimentos entre três governos: Brasil, Japão e Moçambique. É um programa agrícola que abrange três províncias no norte de Moçambique, numa área estimada em 14,5 milhões de hectares, onde vivem aproximadamente 5,5 milhões de camponeses que produzem, a partir de um sistema de base familiar, alimentos. O ProSavana deriva do Prodecer, um programa que foi desenvolvido no Cerrado brasileiro, em Mato Grosso, realizado pela cooperação japonesa com o Brasil nos anos 1980 e que produziu as características que conhecemos no Cerrado: gigantescos monocultivos de soja em larga escala voltados para a exportação, intenso uso de agrotóxicos, expulsão de populações tradicionais, concentração da propriedade da terra, contaminação do solo e criação de um poderio econômico do latifúndio e do agronegócio, que se traduziu em poder político…

Pro SABANA es un programa de cooperación e inversión en el que participan tres países: Brasil, Japón y Mozambique. Es un plan agrícola que comprende tres provincias en el norte de Mozambique, una región de 14.5 millones de hectáreas donde viven aproximadamente 5.5 millones de campesinos que producen sus alimentos dentro de un sistema familiar de explotación. Pro SABANA deriva del programa Prodecer que se desarrolló en el Mato Grosso, en el «cerrado» brasileño en la década de 1980, con cooperación de Japón y que tuvo las características que ya conocemos en el cerrado: gigantescos monocultivos de soja a gran escala para exportación, uso intensivo de pesticidas, eliminación de los cultivos tradicionales, concentración de tierras, contaminación del suelo y creación del poderío económico de latifundios y agroindustrias, que se tradujo en poder político…

Pro SABANA ukax mä wakichäwiw yanapt’añatak ukat mayjt’ayañataki, ukankapxiw kimsa markanaka: Brasil, Japón ukat Mozambique. Yapuchañ tuqit mä amtaw kimsa
suyunakatak Mozambique uksa alax tuqina utji, 14.5 ukha waranqa waranqa uraqina, jupanakax niyapun 5.5 ukha waranq waranqaniw jakasipxi, achunakx jupanakatakiw achuyapxi. Pro SABANA ukax Prodecer ukat saraqatawa, ukat Mato Grosso uksan sartäna, 1980 uka marana “cerrado” brasileño uksana, Japón markaw yanapt’anïna, ukat ukjam kikip utjawinakax cerradonx uñt’ataxiwa: wali jacha monoyapuchatanakax apayañatakiw sojat makhatata, ukat pesticidas ukaw walt’at utji, ukatx chhaqtayataw yatita yapuchañanakaxa, ukat walja uraqinakaw jan walt’ayata, ukjamat jisk’a uraqinakax agroindustrias ukjamar uñsti, ukax jacha apnaqirinakatakiw jaqukiptawayi.

«Corredor de Nacala” ukax, Suiza, Austria ukch'aw [en] jaqthapitaxa. Gobierno ukat organismos ukanakax janiraw aka wakicht’awitx uñacht’ayapkiti, kankhantix markan jakasirinakasa, ukat taqpachaniw uraqinakx mantit ukx uñjapxani. Ukatx tantacht’at markachirinakax aka política uka wakichäwitx jaqsutapuniw uñjasipxi.

Unión Nacional de Campesinos de Mozambique (UNAC, siglapax portugués aruna) maymarax qhananchänwa [en]:

Nosotros, los campesinos pobres, condenamos la manera en que se diseñó el programa pro SABANA y la manera en que se pretende implementarlo en Mozambique, ya que faltó transparencia y se excluyó a  las organizaciones civiles del proceso, sobre todo a las organizaciones de campesinos.

Nänaka, pisina jakasirinakaxa, pro SABANA ukan amtawinakaparux qhurumpiw kutiyata, kunjamtix Mozambique ukan lurañ munapk ukata, janiw qhanstayatakanti,
ukat niyakixay markanakan tantacht’atapx ukanakarus ukat pisina jakiri tantacht’asitanakarus jaqsupxstaxa sasa.

Delegoa Bay, mayni bloguer  ABM uñt'atax qillqt'iwa [pt]:

Conversando com camponeses ao longo do Corredor de Nacala fica claro que brasileiros e japoneses estão indo às comunidades para avisar que o ProSavana está chegando. Depois afirmarão que fizeram as chamadas consultas a sociedade civil. Isso que estão fazendo não é consulta…

Al hablar con los campesinos del corredor de Nacala queda claro que los brasileños y los japoneses están visitando las comunidades para advertirles que el plan Pro SABANA comenzará a implementarse. Después dirán que consultaron a la sociedad civil. Lo que están haciendo no es consultar.

Ukjam pisina jakasirinakamp corredor de Nacala ukat arusitatx brasileñonakatakix qhanaxiwa, japonesanakax markanakaruw uñjir sarasipki, ukat jupanakax yatiyapxiw pro SABANA ukax niyaw qallantatani sasa. Ukatx sociedad civil ukanakarus jiskht’ataw sapxaniwa. Kunti lurasipk ukax janiw jiskt’awikiti.

Achuqa phaxsina, ch’amampiw unxtasita, Mozambique ukan irpirix arsuwa [pt], “markanakampix sapakutiw aruskipatañapa sasa”. Diplomáticos brasileños jupanakax
mayitanakaparux jaysapxiwa, ukat sapxarakiw pisina jakasirinakax aka sartaw wakichawinakatx corredor de Nacala ukarux mayacht’ataxaniw sasa. Agencia Brasileña de Cooperación ukan irpiripa Fernando Abreu jupax nayrir phaxsix arsuwa [pt], aka wakichäw tuqitx juk’amp yatiyäwinakaw utjani, ukat janiw amtanakax utjkant uraqit pisin jakasirinakar alisnuqañ ukjatxa sasa.

Wakichäw mantatapatx jasakw uraqi suyu jananakx yapuchañatak ch’amamp sarantayas uñjapxi, ukat kunjam alxsutanis uka amtanakampiw uñjas uñacht’ayata,
ukatx organizaciones civiles ukjam sutin tantacht’at markachirirnakax uñakipapxañapaw kawknir ayllunakas unxtayatasp ukjxa, ukjamat mä suma amuyux
ch’amamp apsutaspa. Laphinx paqallqu chiqanakaw mäk sartañatakix chimpt’ata.

Justicia Ambiental ukat yaqha tantacht’asitanakamp chikt’ataw yatiyapxi [en], kuna kasta yapuchañas sarantpacha sasa.

Algunos proyectos del programa conceden grandes extensiones de tierra a inversores. La zona productora de granos que se proyectó en el distrito de Majune en la provincia de Niassa, será gestionada por una compañía  de integración vertical que administrará nueve granjas de 5.000 ha cada una, en una región que tiene 60.000 ha en total, y se hará rotación de cultivos de maíz, soja y girasol, principalmente destinados a la exportación. El programa asegura que «el proyecto tiene una alta tasa de rentabilidad; la tasa interna de retorno se calcula en 20,3% y la amortización en 9 años.»

Yaqhipa wakichäw amtanakax jach’a uraqinakat qullq churirinakaruw churapxi. Qhaysa Majune, Niassa uksa suyunx yaranak (granos) achuyañatakiw wakicht’ata,
ukax mä compañía de integración vertical ukamp uñjataniwa, ukat apnaqataniw 5.000 waranqa ukja sapa maynitak llatunka granjanakana, ukatx mä suyuinx 60.000
waranqa ukjaw taqpachax utji, ukat tunqu, soja, girasol uka achunakax yapuchañatakix muyuniwa, ukatx nayraqatax alxsuñatakiw wakt’ayatani. Wakichäwix siwa “amtanx jalaqax askinjam jiltataw utji; ukat uka chanipax kutt’aniñatakix amtataw 20,3% ukja, ukax llatunka maranw phuqhat churataxani.”

Tantacht’atanakax jiskt’asisipkakiwa, mozambiqueños uksan jakasirinkakatakix kuna yänapawinakas utjpachanitï sasa:

Es significativo que sólo una de las siete regiones del Plan Maestro se destine a los campesinos y la producción familiar. Y en esta zona sólo se propone el mismo viejo y equivocado modelo de desarrollo de la revolución verde. El Plan Maestro no ha tenido en cuenta las necesidades ni las capacidades de los campesinos del corredor de Nacala.

Las corporaciones son las grandes beneficiadas del Plan Maestro. Tendrán el control sobre la tierra, la producción y el comercio de los alimentos producidos, que serán transportados a través de las carreteras, los trenes y el puerto de Nacala, que otras corporaciones extranjeras construirán con los fondos públicos de Mozambique y Japón.

Qhanpachax paqallq chiqanakatx mayakiw Plan Maestro ukamp pisin jakasirinakarux churata, ukat jupanakan jakañanakapatakkiw achuyapxi. Ukatx aksa suyunx nayra
paschpa amuyumpikiw nayrar sartañañ sas sarnaqapxi. Plan Maestro ukax janiw kuns amuykiti, ukat janirakiw kunas wakisisp corredor de Nacala ukan pisin jakasirinakatakix ukx yatkarakiti. Corporaciones jupanakaw aka Plan Maestro ukampix sum arxatataxa.

Uraqxata achxata, ukat alxañatak achunak achuyat ukanaktx apnaqapxani, ukanakax thakhinjam siqitirinakata (trenes) ukat puerto Nacala ukanakanjam apsutani, ukatx yaqha anqäxat tantacht’atanakax Mozambique ukat Japón uka markanakan qullqinakapampiw lurapxani.

Unión Nacional de Campesinos ukax maymaraw qhanachanxa, Pro SABANA uka wakichäwimpix walja jan walt’äwinakaw utjani [en] pisinkirinakax jan uraqini, unxtasïwinaka, pisinkañataki, lunthatasiñata, umas yanqhachat ukat ayrunakas jan utjxiti, ukatw ukjam quqanakas ch’usaptayat utjxi. Ukatx Unión ukax siwa, sititiy uka amtax saraskakin ukhjax akjam jan walt’awinakaw utjan sasaw qhanañchi.

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.