- Global Voices Aymarata - https://aym.globalvoices.org -

Afganistán markanx política lingüística ukax nayrïr chiqankiwa

Categoria-naka: Afganistán, Citizen Media, Ethnicity & Race, Lenguaje, Política
Afghanistan_provinces_pashto

Nombre de las provincias de Afganistán en pastún. Los tayikos y otras minorías étnicas hablantes de darí temen que el pastún prevalezca sobre sus lenguas como resultado del poder político pastún. Imagen de Wikipedia.

Salahuddin Rabbani jupax machaq Ministro de Asuntos Exteriores afgano ukhamawa, mistur jilïr irpirin yuqaparakiwa, Salahuddin Rabbani jupax jiwayataw uñjasitayna, jupax ministro ukham utt’ayatax arst’äwipanx pastún arunw arst’awayi ukatx Rabbani uksan darí arut arst’asirinkan wali arch’ukitaw uñjasi, kunats uka arun arst’pacha sasina, niyakixay uka arux janiw tayka arupakiti sasinw wali k’umipxäna.

Afganistan markan constitucionaparjamax pastún ukat darí arunakax oficiales ukhamawa. Habibullah Kalakani ukat Burhanuddin Rabbani jupanakax etnia pastún ukat darí uka arunakatapxanwa. Darí uka arx étnicos tamanakaw munapxi.

Abdullatif Pedram,  Partido del Congreso Nacional de Afganistán ukan 27 uru chinuqa phaxsit arst’atäna jupax etnia tayika uksatawa,
Facebook uksanw mä qillqat uñt’ayi [1] uka qillqatanx Afganistán jilïr irpiriruw k’umiw arunakmp qillqatanwa, “ilegal” ukat “anticonstitucional” ukhamaw sasaina. Pedram jupax Salahuddin Rabbani jupax tayka aruparu ukhamarak farsi saräwipar kunaw jan yäqkiti sasinw si.

Abdullatif Pedram. Photo from his Facebook page

Abdullatif Pedram. Imagen de su página de Facebook.

وقتی آقای صلاح الدین نیمه ی اول سخنرانی اش را به زبان پشتو متبرک می سازد،معنایش این است که زبان پشتو زبان اول این سرزمین است. نمایندگان کشورهای خارجی هم بر همین اساس به یقین می رسند. نام این کار خیانت به زبان مادری وفرهنگ غنامند فارسی است در روایات است که امام ابو حنیفه (رح)گفته بود میشود به این زبان نماز خواند.(دکترسروش) نامش تسلیم طلبی و بی همتی است. من به همه ی زبان های وطنم احترام می گذارم و آنهارا دوست میدارم منجمله زبان پشتورا. اما بحث عدالت خواهی چیزدیگری است زبان فارسی اکثریت زبانی است.

Salahuddin jupax kunawsati arst’äwipan nayrïr qalltan pastún arun arst’an ukhax markapan nayrïr arupakaspax ukham uñt’ayana. Akax tayka arupawa ukhamarakiw farsi saräwipas wali suma… Nayax markajan taqpach utjir arunkaruw yäqta . Farsi arux (Afganistán) taqi aruts jilpachawa.

Waljaniw  jupampix iyawapt sasinarst’apxana [2] :

ﺟﻨﺎﺏ ﺩاﻛﺘﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﺩﻗﻴﻖ ﻓﺮﻣﻮﺩﻳﺪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎﻱ ﻛﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﺧﻮﺩ ﺭا ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻗﺮاﺭ ﺩﻫﺪ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻊ اﺯ اﻥ ﺩاﺷﺖ.

Tata chiqak arst’askataxa. Maynix kuns suyaspa khitinakati khitipkiti uka aljañataki?

Yaqhipanakax Pedram juparuw nacionalismo ukhamatapat juchanchapxi. Ahmad Wali Hakimi arst’arakitanawa [3]:

جناب پدرام حیف تحصیل وعمرگران بهایتان که به این پوچ وبیهوده میگذرانی تو خاین ملی هستی تو شخص مریض هستی خداکند مریضی شما ساری نباشد

Tata Pedram, yatichäwim uñacht’aykta ukax llakiwa. Jumax markaruw jan yaqtati, jumax usutatawa…

Fazl Azizi, machaq Ministro de Asuntos Exteriores jupax paya markachirikaspas ukhamaw sasinw arst’i. [4]&nbsp:

باید به زبان انگلیسی صحبت میکرد .تابعیت انگلیس داشت.

Askispaw inglés arut arsusp ukaxa, ukampix británica markankirikaspas ukhamaxaspawa.

Afganos uksan yatiyirinakapax  yatiyapxanwa [5] cámara baja uksankirinakax británica markatakix mä suyt’äw kamachi jayst’apxatayna. 

Ghani, jupax etnia pastún uksankiritwa sarakiwa,  chhijlläwinakaruw jark’atayna [6]. Ghani, jupax  Ahmad Zia Massoud [7] juparuw sutinchatayna, Ahmad Shah Massoud [8] juparux walja étnicos tamanakaw arch’ukipxana, jupan Ghani uka partidut katxarutap layku. 

Rabbani jupax Turquía markanx khä 2011 maranx embajador afgano ukhamanwa, jupax anqäxa markan yatxataniwayatäna, tatapax tribu tayikas uksankirinwa ukatw jupax pastún arux yati, ukatarakiw arst’äwipans pastún arutx arst’asina.

* Afganistán uksan arunakapti uñjañ munapxst ukhax akar [9] limt’ama. Mapanx qawqhakiti ukar niy jak’achasiwa .