Sudamericana uksanx Mati umañan urup amt'asipxi

Foto en Flickr del usuario Diego (CC BY-NC 2.0).

Foto del típico recipiente donde se sirve el mate. Imagen tomada de la cuenta en Flickr del usuario Diego (CC BY-NC 2.0).

30 uru lapaka phaxsitx Mati junt'uman urupaw amtasi, sudamericana uksan walja markanakapanw uka maisitux wakichata, ukampirus Argentina, Uruguay, ukat yaqha markanakanw jilpachax matisitux umt'asita.

Matix laphinakat ukhamarak tununakat wañachsut ñut’uchjatampiw qura matix lurasi, uka qurat mati wakiyatax jesuitanakan qurapa jan ukax Paraguay-an qurap sasin uñt’atarakiwa. Calabacilla sutimp satiñchat qurax nayrjatpachaw matix luratiritayna.

Aka video ukanx mati junt'uman saräwipxat uñt'ayai:

Jichhaxa, Argentina markan ch’amaspaw mati umañ jark’añaxa, siglo XVII kunjamakänti ukhama, mati umañax «sarnaqäwir jichhuntañanwa » “sarnaqäw axtaña”, intijinanak mä “yanqhachäw katkatasirikasp ukham uñjatänwa:

[Buenos Aires Gobernador Diego Marín] Negrón jupatak mayni rey ukan qillqatanx sarakïnwa “mä jichuntäwi ukatx wallaqit umamp warxatasin mati wakiyatax janiw askikiti sasina”. Mati umasax jayra chachanakjam tukuyi, nayax asxarayastwa, janiw ukax kunjamts apaqaskaspati, Jan Tatit lurkasp ukhax sasina.

Ukharusti, [Buenos Aires markankir Gobernador Hernando Arias de Saavedra] Hernandarias sutimp uñt'atax (mati) quranak umañx janiw sawayiwa. “Jichhúrut uksarux janiw khitis nï yaqhanakarus khitapkaspat uka quranak apthapirix siwa, ukhamasp ukax plasan jupan juchapax taqinin uñjkay uñt'ayatan siwa”.

Jan ukhamakipanx juchanchäwix janiw qura phichkatañarukikanti, juk’ampirus Hernandariasax patak Qullqimp 100 jawq'äwimp khititï quranak jach'a markar apantankan ukarux juchanchatan sasaw utt’ayäna .

Instituto Nacional de la Yerba Mate ukan yatxatäwiparjamax arjintinunakax patak litru mati sapa mar umapxi siwa:

Markanxa, mati umatax waljawa: Instituto Nacional de la Yerba Mate ukan mä yatxatäwipax siwa, mati umirinakax mä patak mati litrunakaw sapa mar umapxi. […] sapa maraw 240 waranqa toneladas mati wakiyat alasipxi, 33.400 toneladas café ukhamarak 6.000 waranqa toneladas de té alapxaraki. […]

Matix ch'amanchirinakaniw ukhamarak umirinakarux k’umarañapatakiw yanapt'i. Mayïri, matiyinaxa, propiedades energizantes sistema nervioso central ukar yanapt'irinakaniwa, amuyurus yanapt'arakiw sasina.

Ukhamarusa, mati qurax mä antioxidante ácido ascórbico ukat Vitamina C ukat simpans kust'ataw sarakiwa[…]

Juk’ampirus, matix witamina A, B1, B2, B3, B5, B6, C, E ukhamarak 15 aminoácidos ukanakampiw jaqinakar yanapt’i.

Mati umt'asirinakax Twitter uksan qillqt'apxi:

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.