Nepal markanx alinakamp uywanakampix pacha mayjt’äw uñanchayapxi

Rhododendron and Himalayas, Image from Flickr by Andrew Miller. Annapurna Sanctuary, Nepal. CC By-NC

Rododendros y los Himalayas. Imagen por Andrew Miller. Santuario de los Annapurna, Nepal. CC BY-NC

195 markanakaw  21ni jach’a Conferencia de las Partes (COP) qhip qhipa amtäwir puritapat uraqpachaw wali chuyma ch’allxtata. Markanakax janiw jan wali jiq’inakax anchaxanit sasaw sapxarakina, aka amtäwix jan junt’ux pä grados centígrado-nakat juk’ampiñpakiti preindustriales-tuqitxa, kunatix juk’ampinixa amuykipirinakaxa wali jan walt’äwinakaw utjasp sapxarakiwa.
Jan sum suma qamañankir markanak ukhamarak Nepal markarus yanapt’añankiw amtäwixa, kunjamatix Nepal markax wali uraq junt’utäwir yanapt’iwayi, ukampirus jichhax aka markanakax pacha mayjt’äwinakampiw taripayatapxi.
Mustang, Himalaya-tuqin wali uñt’at manzana-nakapatxa, qhipa suxta maranakax Lete ukhamarak Kunzo yapunakanx janiw manzana alx uñjkapxiti. Yatirinakax pacha mayjt’äwiw sapxarakiwa.

Manzana yapunakax pacha mayjt’äw laykuw jan utjxiti.

Nayra taypi sata phaxsinxa, Nepal markana, aynach pampan jakir siwiq’aranakax Myagdi qulluwjanakanw uñjatapjanxa Myagdi qulluwjanakanw uñjatapjanxa. Ornitólogo-nakaxa, aka jamach’inakax aka qulluwjanakar sarapxarakispanw pampanak wali junt’utatapata, juya pacha thaqasa sapxarakiwa.

Tarai jamach’i, nayrir uñjat Kaski-tuqi qhuch’ina.

Ukhamarakiwa, jamach’inak uñjirinakax avetoro amarilla ( Ixobrychus sinensis) jamach’irux 900 metros alay patan nayrïripiniw uñjapxana. Aka mä chaqat yaqha chaqar sarnaqir jamach’ix 250 metros alay patanakpiniw pampanakan uñjañaxa.

Ukhamasa, mä kuypa p’iqin qillwa lamar qutawj alayawjar jakirix jichhanakakiw Kaski-tuqi Phewa jacha uma qutan uñjataraki.

Rododendros alix ukhamarakiw 2015 maran nayrt’tat panqarxi, kunatix panqarxiw chinuqa taypi phaxsina kunapachati anata taypi phaxsinw panqarakiri, Gorkhapatra yatiyir tamax yatiyaraki.

Nepal panqaras mayt’aw uñanchayiwa, kunatix anat phaxsiw alsuski, nayra maranakax achuqamp qasiwi phaxsinakaw alsurakirina.

Himalayas-tuqin panqaräwix walja maranakaw primavera qallta uñanchayana, jichhasti ancha jank’akirakiw panqaraski.

Jan arsuskas Himalayas-tuqin rododendros ancha nayra panqaräwix pacha mayjt’äwimpiw chinthapita.

Fondo Mundial para la Naturaleza (WWF) Apolo Apolo pica-nakamp pilpintunakamp  Himalayas patxanakarux amuyataw pacha mayjt’äwimpi, ukax wal yatintanakar mulljayaraki.

Pica-nakax pacha mayjt’äw uñanchayi, yatipxatati? Ukhamas wali jiwakipxiwa.

Langtang-tuqin Nepal markanxa, Apolo pilpintunakax apolo pilpintunakax, mä 3000 metros lamar qutat sipanx patxaruw jakapjanxa, jichhax 500 metros juk’amp patxaruw jakjapxaraki, ukatxa, pica-nakax 100 metros juk’amp patxarutakiw jakjapxi

Ukhamarakiw yatxatäwix Pieris pilpintunak sarnaqäwinakap uñanchayarakiwa, kunatix 1800 metro-nakat 2200 metro-ru, ukhamaw yatisjarak kunjamas jakawipax mayjt’araki.

Aka uñjkay pacha mayjt’äwix canario-nakjamas mä k’illim minankasp ukhamawa, ukampirus Nepal marka apnaqirinakaxa, India marka jark’aw laykux ch’umit t’ula apsun ukat jaqinakar churaraki, uk uñjasax ambientalista-nakax wali phiñasipxaraki.

Uraqpachat jilir irpirinakax París-tuqinrakw pacha mayjt’äwit tantachasipxaraki. Uka pachparakiwa, Nepal apnaqinakax t’ula jaqinakar energía alternativ-jamaw churaraki.

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.