195 markanakaw [2] 21ni jach’a Conferencia de las Partes (COP) qhip qhipa amtäwir puritapat uraqpachaw wali chuyma ch’allxtata. Markanakax janiw jan wali jiq’inakax anchaxanit sasaw sapxarakina, aka amtäwix jan junt’ux pä grados centígrado-nakat juk’ampiñpakiti preindustriales-tuqitxa, kunatix juk’ampinixa amuykipirinakaxa wali jan walt’äwinakaw utjasp sapxarakiwa.
Jan sum suma qamañankir markanak [3] ukhamarak Nepal markarus yanapt’añankiw amtäwixa, kunjamatix Nepal markax wali uraq junt’utäwir yanapt’iwayi, ukampirus jichhax aka markanakax pacha mayjt’äwinakampiw taripayatapxi.
Mustang, Himalaya-tuqin wali uñt’at manzana-nakapatxa, qhipa suxta maranakax Lete ukhamarak Kunzo yapunakanx janiw manzana alx uñjkapxiti [4]. Yatirinakax pacha mayjt’äwiw sapxarakiwa.
Republica : Apple orchards vanish in #Mustang [5] villages due to climate change |… https://t.co/yZBnnD60oN [6] pic.twitter.com/fpDeo7CNX8 [7]
— Nepal News English (@Nepal_News_En) November 21, 2015 [8]
Manzana yapunakax pacha mayjt’äw laykuw jan utjxiti.
Nayra taypi sata phaxsinxa, Nepal markana, aynach pampan jakir siwiq’aranakax Myagdi qulluwjanakanw uñjatapjanxa [9] Myagdi qulluwjanakanw uñjatapjanxa. Ornitólogo-nakaxa, aka jamach’inakax aka qulluwjanakar sarapxarakispanw pampanak wali junt’utatapata, juya pacha thaqasa sapxarakiwa.
Tarai bird spotted in Kaski wetland http://t.co/l2gem64pQT [10] pic.twitter.com/MfA4W4sJls [11]
— The Kathmandu Post (@kathmandupost) October 5, 2015 [12]
Tarai jamach’i, nayrir uñjat Kaski-tuqi qhuch’ina.
Ukhamarakiwa, jamach’inak uñjirinakax avetoro amarilla ( Ixobrychus sinensis) jamach’irux 900 metros alay patan nayrïripiniw uñjapxana. Aka mä chaqat yaqha chaqar sarnaqir jamach’ix 250 metros alay patanakpiniw pampanakan uñjañaxa.
Ukhamasa, mä kuypa p’iqin qillwa lamar qutawj alayawjar jakirix jichhanakakiw Kaski-tuqi Phewa jacha uma qutan uñjataraki.
Rododendros alix ukhamarakiw 2015 maran nayrt’tat panqarxi, kunatix panqarxiw chinuqa taypi phaxsina kunapachati anata taypi phaxsinw panqarakiri, Gorkhapatra [13] yatiyir tamax yatiyaraki.
Nepal panqaras mayt’aw uñanchayiwa, kunatix anat phaxsiw alsuski [14], nayra maranakax achuqamp qasiwi phaxsinakaw alsurakirina.
The blooming of a flower in the Himalayas has long heralded the onset of Spring, but now, it's flowering too early http://t.co/HjtEFtl5Hc [15]
— GlobalChangeBiology (@GlobalChangeBio) July 5, 2014 [16]
Himalayas-tuqin panqaräwix walja maranakaw primavera qallta uñanchayana, jichhasti ancha jank’akirakiw panqaraski.
Jan arsuskas Himalayas-tuqin rododendros ancha nayra panqaräwix [17] pacha mayjt’äwimpiw chinthapita.
Fondo Mundial para la Naturaleza (WWF) Apolo Apolo pica-nakamp pilpintunakamp [18] Himalayas patxanakarux amuyataw pacha mayjt’äwimpi, ukax wal yatintanakar mulljayaraki.
Did you know that pika are a climate change indicator species? They're also adorable. http://t.co/qrMCubqAEY [19] @CitSci [20] pic.twitter.com/bptjFUOLWT [21]
— Beers at the Bottom (@Beersatb) March 29, 2015 [22]
Pica-nakax pacha mayjt’äw uñanchayi, yatipxatati? Ukhamas wali jiwakipxiwa.
Langtang-tuqin Nepal markanxa, Apolo pilpintunakax [23] apolo pilpintunakax, mä 3000 metros lamar qutat sipanx patxaruw jakapjanxa, jichhax 500 metros juk’amp patxaruw jakjapxaraki, ukatxa, pica-nakax 100 metros juk’amp patxarutakiw jakjapxi
Ukhamarakiw yatxatäwix Pieris pilpintunak sarnaqäwinakap uñanchayarakiwa, kunatix 1800 metro-nakat 2200 metro-ru, ukhamaw yatisjarak kunjamas jakawipax mayjt’araki.
Aka uñjkay pacha mayjt’äwix canario-nakjamas mä k’illim minankasp ukhamawa, ukampirus Nepal marka apnaqirinakaxa, India marka jark’aw laykux [24] ch’umit t’ula apsun ukat jaqinakar churaraki, uk uñjasax ambientalista-nakax wali phiñasipxaraki.
World leaders are in Paris for #climatechange [25]. At the same time #Nepal [26] govt. is distributing firewoods as an alternative #energy [27]#COP21 [28]
— Sanjay Paudel (@HimalayanSanjay) December 1, 2015 [29]
Uraqpachat jilir irpirinakax París-tuqinrakw pacha mayjt’äwit tantachasipxaraki. Uka pachparakiwa, Nepal apnaqinakax t’ula jaqinakar energía alternativ-jamaw churaraki.