Orlando markan wila wartaw utjkän ukan jiwatanakax jilpachax puertorriqueñunakanawa

"Solidarity against inhumanity." Illustration by artist Kike Estrada in honor of the victims of the Orlando massacre. Taken from his website, planetakike.com. Used with permission.

Ilustración del artista Kike Estrada en homenaje a las víctimas de la masacre de Orlando. Tomada de su sitio web, planetakike.com. Usada con autorización.


Orlando markanxa mä wila wartäw utjatapaw yatisïna, kawkhantix Omar Mateen jaqix pusitunk llatunkani jaqinakaruw jiwayatana uka kipkarakiw phisqha tunk kimsani jaqinakar usuchjawayatana wal uñisisisa LGBTQ uka tuqiru, ukan latinoamericanos ukanakaw jilpach jiwapxatäna. Ukhamarakiw juk’amp jayp’urux yatisïna, pusi tunk llatunkan jaqinak jiwatatx, pä tunk kimsani jiwat jaqinakaw puertorico markankirina.

Puertorriqueño-nakatakix, jan walipuniwa. Kunatix Orlando markan jilpach puertoriqueñonakax jakapxi aka Estados Unidosmarkanxa, kunatix wali jaya maranakatpach uka tuqirux sarapxiritana suma amtawinakampi irnaqañataki ukhamarak sumfamiliapanaka jakasipxañapataki. Puertoriqueñonakax Estados Unidos markarux sarapxiw suma jakana jiqhatañataki, kunatix uka markanx janiw ch’axwañax yaqha markanakanx utjayapakiti, kunatix Puerto Rico markanx nuwasiwinakaw aka qhipa maranakan utjatana. Kawkir jaqinakatix jiwki jupanakax, suma jakañ munasaw uka markar sarapxatapa jan ukham jiwañataki.

Qillqt’ataw sitio web uka yatiyäwitaki, activista puertorriqueño Yoryie Irizarry (chachapur munasiri) jupaxsiw kunats jiwatanakax wal lup’iyi LGBTQ uka markanxa:

La discoteca para muchos y muchas de nosotras, es ese espacio más seguro que la casa familiar. Fue en una discoteca donde descubrí, sorprendido y emocionado, que hombres pueden bailar con otros hombres, y mujeres con mujeres. Fue en una discoteca donde muchos aprendimos a bailarnos, seducirnos y rozarnos sin miedo de que nadie nos juzgue. Es en una disco donde muchas veces “soltamos la trenza”, nos liberamos de ese corset ideológico patriarcal que dicta cuáles serán cada uno de los movimientos y expresiones permitidos de acuerdo a los genitales. Para muchas y muchos de nosotros la discoteca representa ese espacio seguro para protegernos en los tradicionales días festivos. Allí nos reunimos luego de la aburrida cena familiar de “Thanksgiving” o los festejos familiares de Nochebuena o Navidad. En la disco somos libres para ser quienes somos. Es por eso que este ataque homofóbico a nuestros hermanos y hermanas en Orlando se siente tan personal. Conocemos los lazos de amistad, sensualidad y amor que nos unen en la barra, las experiencias fraternales, los chistes, la música que compartimos cuando bailamos y reímos libres para ser quienes somos, lejos de la mirada juzgadora de aquellos y aquellas que nos odian.

Nanakatatix discoteca-x utat juk’amp suma utjawiwa. Nayax ma dicoteca tuqin wali kusisita jiqhatasiwayta, kawkhantix chachanakax chachapur tuqhupxi ukhamark warminakas warmipur thuqhupxi. Ma discoteca tuqin thuqhuñ yatiqapta,ukhamarak nanäk pur munasiña jan phinq’achata. Uka discoteca tuqinwa “ñik’utsa jararasipta”, ukanxjaniw khitis uñchukipkituti, kunatixkunayman jan wali amuyunakaw nanak tuqi utjki. Nanakatakix discoteca-w ma utjawxamaxa, kunawsatix phunchawinak utjki ukhaxa. Ukan tantachasipta Navidad uka phunchäwinak utji ukhaja. Ukanwa nanakpachaptxa. Ukatwa uka wila wart’awix nanaktuqixa. ukan uñt’apta masipur munasiña, sarnaqäwinak jaylliwinaka ukanak parlasipta kunawsatix thuqhupta ukhaxa ukhamarak larurt’apta jan khitin uñisitasa.

Nelie Lebrón Robles Facebook tuqin usuariax akham qhanancharaki maysatuqit uñtasa, kunawsatix qillqt’an aka qillqatxa:

Al final del día, no solo la comunidad gay, sino la comunidad latina, en especial puertorriqueña, habrá sido víctma protagónica de este trágico suceso en Orlando. Entonces me pregunto, ¿la nacionalidad predominante de las víctimas no tendrá que ser también un factor a tomar en cuenta? Esto ocurrió en la noche latina del club Pulse. Sin que se haya divulgado oficialmente los nombres de todos los fallecidos, ya conocemos de 3 víctimas puertorriqueñas… ¿cuántos más serán boricuas? Todos hablan de lo obvio: crimen de odio anti gay, terrorismo radical islámico… pero no hemos escuchado la posibilidad de que las víctimas también hayan sido seleccionadas por su procedencia latina.

Uru tukusjipansti, janiw chachapur munasir warmipur munasiri (gay) uka tamaki nï latina markakisa, jisnaw puertorriqueña ukaruki mä victima ukham amuyaskaspati. Ukat napach jiskt’asta, janit nacionalidad ukatakpacha aka wila wartäwixa. Kunatix aka wila wartäwix latinunakan urupan utjawayi. Janïr sutinak yatkasaw kimsa puertorriqueño jupanakan jiwatapa yatxtäna …kunjamatix taqiniw parlapxi, chachapur warmi pur munasipxi jupanakar uñisita. Ukampirus janiw sum yatktanti inay jiwatanax ajllitachina yuriwipatxama.

Janiraw yatiskiti kunats jiwaypacha, juk’anak yatxataski ukanx jan walinakawa. Jichhakamax janiw yatiskiti Mateen uka jaqix yaqha jan wali tamanakamp tamachasitapaxa, ukhamarakiw FBI ukax yatxatatanaw ISIS, el Frente al Nursa (al Qaeda tuqir tamachata) ukhamarak Hezbolá ukanakamp tantachasitapa. Ukampirus janiw wali qhanakiti, kunatix aka tamanakax jupanak pachpaw nuwasisipki. Sapxarakiw Mateen pachpay ukham lurchispa sasa.
Khitinakatix uñt’apkan jupanakax prensa-rux sapxiw wali uñiskhuchinwa ukhamarakiw homofóbico, racista ukhamanwa sasa. Ukampirus Mateenjuparux waljkutiw uñjasina discoteca Pulse tuqinakawkhantix wila wartawi utjawayki ñakijay wal tantachaschinaxa warmipur ukhamark chachapur munasirinakaxa. Yatisirakinwa aplicativo para citas gays apnaqatapata, ukat amuyasirakispaw inas jupax ukham chachar munirichispa ukhamt jiwayaspa.
Ukham wila wartawinakax sapakutiw utxatapa Estados Unidos markanxa, ñakijay jan wali jaqinakax armanaka jiqhatapxakiwa. Ukat Estados Unidos markax uñakipañapawa aka tuqitxa jan ukham juk’am wila wartäwi utjañapataki.

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.