Kuşköy marka. Eurasianet ukat apsutawa.
Aka qillqäwix jamuqan ukhamarak ist’añani ukhamawa, apaqt’ataw [1] jiwasan chikanchasiri EurasiaNet.org ukata [2] qillqatanaw Alexander Christie-Miller [3] jupan jaysawipamp apaqt’atarakiwa. Jumax amuqanak uñart’asma [1] jukhamarak kunatï utjki ukanak ist’arakisma.
Kuşköy markax mä markampiw wala jisk’a markanakata, Turquía, ch’umi tuqin costa del mar negro uksan jiqhatasi, 500 markachiriniwa, jupanakax té ukhamarak avellanas yapuchapxi; thakhinakapanx t’ant’a aljañ uta, aycha aljañ uta ukhamarak mä qawqha junt’u um umañ utanak uñjasma. Yaqha markanakat sipanx yaqhanchasiw Kuşköy markax qhuyusiñampi. Maramaranakaw, markachirinakax aruskipt’apxäna khuyt’asisa, uka qhuyusiñ arux satänwa «kuş dili sasa» ukhamarakiw jamach’inakan arupa«lenguaje de las aves» turco arunxa sas uñt’atarakiw.
Uka kipkarakiw Kuşköy sutix sañ muniw «jamach’inakan markapa». Ibrahim Kodalak jupax akham sasaw uta anqan jawsaraki, jutäpxam mäk’a junt’u um umt’asiri sasa. Aka yapuchir jaqisti 45 maraniwa jupasti janirakiw arnaqaskiti parlasa jan ukasti khuyusisarakiw jawsi kunjamtix mä jamach’ix jachantix ukhama.
Kodalak jaqix, kunjämtix jiski ukhampiniskiwa, kunatix jamach’inakan jachawipax kipkakiwa kuş dili uka arumpi. Uka kipkarakiw mä jamach’ix mä famoson verso del Coran jaylliwip kipka jacht’i. Lusa qhanax 1986 uka maran utjasiwayki, ukat nayrax wali ch’amänwa jayanakar yatiyañaxa, ukat munasipininwa jamach’inakan arupaxa, sasaw Kodalak uka tatax saraki.
Yaqha kipka arunakjamaw kuş dili, uka khuyusiñ arux mä jisk’a markan uñstawayi, kawkhantix, markachirinakax q’ala tukusit jiqhatasipxana ukat wali ch’amanwa yaqhawxar aruskipañ sarañaxa. Kodalak jupax siw, mä khuyusiñax mä kilómetro ukch’aruw ist’asi sasa. Sitï ukham jan arux jan ist’askaspa ukhax, walja jaqinakampiw khuyuntapxi ukhamat yatiyañataki tatiyawimxa.
Walja markachirinakaw sapxi kuş dili arux uñstawayiw 400 maranakan sasa, ukampirus janiw maynis chiqpach yatkiti. Aka arux mä dialecto ukhamaxarakiwa, sapa salla arux 20 sonidos jachhuyatawa. Uka khuyusiñanx utjiw wali uñt’at arunaka, jisnaw, maynir jawsaña junt’u um umasiñataki, jan ukasti, irnaqañatak yanap mayiña, markachirinakar yatiyañ kunawsatix k’añaskux purink kusich apthapxañataki, jan ukasti jaqi jiwäwi yatiyañataki, yuriwitaki ukhamarak jaqichasiñatakisa.
Wali k’achha modernizacion utjatapatx kuş dili arux qhipakamaw utjasiwayki ukampirus aka qhipa maranakanx telefonia movil uñstäwipampix aka arux juk’akiw apnaqasxi sasaw mukhtar de Kuşköy marka p’iqinchir, Metin Köçek jaqix saraki. Jichhax thakhinakas lusa qhanas ukhamarak lineas telefónicas utjiw sarakiwa. Jisk’a wawakayat ukhax wali apnaqatanw jamach’inakan arupaxa sarakiwa. Jichhastï celular ukakiw apnaqataxi aruskipañatakixa.
Ukampirus janiw tecnología utjatapatak arunakax chhaxkiti. Kunjamakitix yaqhip pata tuq Turquia jisk’a markanakanx walja waynanakaw Kuşköy markat sarxapxi, suma jakañ thaqhasa jach’a marka tuqiru, kawkhantix qullqi jilpach utji uka markanakaru. Mehmet Fatih Kara, gobernador distrito de Canakçı, kawkhantix Kuşköy markax jiqhataski jupax siw janiw irnaqañax utjkiti aka jisk’a markanakanxa. Waynanakax jach’a markanakaruw sarxapxi ukham jilïr awki tayka jaytjasa ukat samarañ urunak utjki ukhakiw uñjir jutapxi.
Şeref Köçek jupax festival wakichiriwa, ukhamarak jefe de la Asociacion de lenguaje de las Aves, jupax sarakiw nänakax jamach’inakan arup nayrar sarantayañ munapta, aka markana ukhamarak markpachan sasa.
2000 jaqiw jichha marax festival ukan jallällt’awayapxi, kimsaqallq urunaka saraqatat julio phaxsita, kawkhantix juk’am thuqhuñ utjkäna jan ukham khuyusiwinak utjasa. Ñä q’alpachaniw uka markan jakirinakana, yaqhipastï aka festival ukarukiw jutapxatäna.
Mehmet Fatih Kara, uka jaqix siw kuş dili arux yanapaspawa markar qullqinchaña, ukhamat jan jach’a markar sarxapxañapataki. Aka aru ch’amañchañ munta, ukhamat qullqix markatak utjañapatak sarakiwa.
Ukat jichhak Türk Telekom, uka nayra empresa estatal de telecomunicaciones ukaruw saratäna, festival apasiñapatak yanap mayiñataki. Ukat janirakiw, p’iqinchirinakapax jaysapkatänti mayiwiparuxa.
Qullqi apthapitaxa, markasan thakhinakap suma askicht’añatakinïwa, ukhamarak festival ukax suma tuqin lurasiñapataki.
Siti ukham yanapaspa kuş dili aru nayrar sarantayañx jichhaw uñjasiskäni.
Rıfat jupax director de la Asociación de Lenguaje de las Aves, jupan jilapawa, jupastï bombero ukhamarakiwa, jupax 38 maraniwa, ukat jupax sarakiw kuş dili uka arux tayka aruxawa sasa, Kuşköy uka arux nayrar ch’amanchatañapawa sarakiwa. Aka arux janiw armatañapakïti kunatï nayrïr jaqinakasan arupawa sarakiwa. Jupanakax uñstayawayapxiwa jan amuyasa mä uru jiwasax uka aru layku uñt’atañasa.