México markax sata qallta phaxsin 2017 maranx pä uraq khathatäwimpix aynacht’ataw uñjasi. Nayrïri ukax 8.2 (grados en la escala de Richer) ukha ch’amanïnwa 7 uru sata qallta phaxsit utjawayi, walja jiwataw utjawayi juk’ampins Oaxaca ukat Chiapas. Päyirinsti Päyirinsti wasürukiw utjawayi ukanx walja yänakaw utjawayi, jiwatanakax jan jakt’kayawa.
Oaxaca markanwa, Global Voices ukax Sergio jilar jiskt’awayi, jupax mä usuchjatanak apthapiñ utan p’iqinchiriwa, jupax arxayt’awayiwa:
Janiw Juchitán ukakam puriñjamakiti. Ukampirus yaqha markanakan markachirinakapax thithitapxiw kunalaykutï jilïr irpirinakax janiw kuna yanaps puriyapkataynati, ukatx q’ipinak apxatat k’añaskunakaruw jalxatasin aparapxi. Akan nänakax yanapanak apthapisipktwa ukaw lakirañatak puriyatäni, janiw jilïr irpirinakjam yanapanakax imantatakaniti nï lunthatasitakanisa .
México –capital uksanx– 19 uru sata qallta phaxsitx jan armkay urupuniniwa. 32 maraw makiptxatayna, paypach uraq khathatiw aynacht’ayawayi markachirinakaw jiwat 12 waranqat jila aynacht’ata. 19 uru sata qallta phaxsin 2017 maran wasitamp uraqix khathattawayaraki, kunapachatï mä macrosimulacro lurasipkäna, sapa marapuniw ukax amtasita.
Global Voices ukax mayni irnaqiriruw jiskt’awayi jupax Guillermo sutin uñt’atawa:
Perisur (centro comercial en el sur de la capital) ukaruw yänak alañatak jutatayna. Pallapallanakax janiw mistupkasmat sasinw sapxitu, ukampirus kunapachatï juk’ampix ukhax jupanakampachaw jaltawayxapxi. Walja mamanakaw jisk’a wawanakamp ñakay ñak anqar mistupxäna. Wali mulljaskayanwa nayax jiwxaw sayatwa kunapachatï uta pirqanakax allirtanki.
México markan kallinakapanx irnaqirinakaw pichthapisipki.
Pallapallanakax maysar maysaruw sarapxi, México markanx juk’amp jak’at uñch’ukiñatakiw phuqhasi.
Global Voices ukax Colonia Narvarte (región central de la capital) uksan jikxatasirkïnwa, Morena ukat Nicolás San Juan uka kallinakan sinti jan walt’ayataw uñjasi. Uksanx Margarita, jupampiw aruskipt’apxta akham arst’i:
Wali llakiwa, walja jaqiw utanakap jan uñjasxapxiti, ukampirus uka jach’a uta uñjapxama, uka jach’a utatx waljaniw jalsuwayxapxi ukampirus janiw ka manqhan allxatatanakax utjiti. Aka jak’anx centros de acopio ukat brigadas ukanakaw utji. Ukampirus yaqhipanakax janiw jaltawayañ atipkiti, waljaniw aynacht’atapxi ukwa yatiyaw yatiyirinakax yatiyapxañapa ukhamarak jamuqanak uñt’ayapxañapa.
Uraq khathattäwix 13.14 pacharuw utjawayi, uka pachax walja jaqinakaw irnaqäwinkasipkäna. Jaqinakax utar jank’ak puri sasinx irnaqawinakatx kallirux jank’apuniw mistsupxäna, sarnaqañawjanakas janiw sartañjamakänti, jawsañanakas khuchhuqatanwa.
Instituto Mexicano del Seguro Social qullayasiñ utanx jank’akiw usutanakar qullañatak phuqhapxäna.
Aka yatiyäwix sarantaskakiwa.