Malware ukat phishingimpirak amuyasïtawa

Ilustración

Llikanx kunsay luraskañäni, munat wila masinakasamp aruskipaña, mä uñtañ uñjaña, mä rayru wakichäw wakiyaña, jan ukax tirichunakasar jan walt’ayirinakxat yatiyañäpasa, jark’aqatäpxañanakasax irnaqapktan uka tispusitiwunakax “walikïskiti» ukatjamawa. Malwaremp phishingimpit jark’aqasiñatakix pä wakiskir kamachiw utji: jawsañaru jan ukax atamirir software uchapktan ukata, ukat maynix mä pajinar mantam jan ukax mä imata jist’aram jiskistu ukanakat amuyasiñasapuniwa.

Kunas jan walt’ayir software jan ukax malwarexa

Yatitarjamaxa, jawsañaru jan ukax atamirir jan walt’ayki uka wakichäwiruw malware sutimp uñt’ata. Sañäni: chimpunaka jan ukax maynin imat jamuqanakapar mantaña jan ukasti llika pajinanakar yanqhachaña ukat juk’ampinaka. Jan uñt’at wakichäwinak uchstana, mä waythapir limt'stana jan ukasti mä imata apaqstan ukax malwarenïsnawa.

Uka wali uñt’ata malwaren uñacht’ayapax ransomware ukawa, tispusitiwunakasanx jan jiwasar jiskt'asakiw imatanak chimpu, ukatxa kutkatayañatakix lurapki jupanakax paylläw mayipxistu. Aka jan walt’ayirinakatx imatanakas kunjam yaqhawjar waruqasiñs yatstan ukakiw jark’aqasna.

Ilustración

Taqitak malwaremp chiqanchat malwarempi

Nayran uñacht'ayanakxat arsktan ukax taqitak malwarewa, jilpachax jan jark’aqasiñan tispusitiwunakaruw mantaspa.

Chiqanchat malwarexa, maysan mayni jaqir yanqhachañatakiw apnaqasi.

Kunar yanqhachañächiya (nayra qhuru muniri, irnaqäwin k’uk’u, mä yanqhachiri, mä kuwartilar saraña jan ukax uñaqir saraña), uka chiqanchat malwarex “jamas qhathun” alatawa jan ukax jiwasar jan walt'ayañatakix llika lunthatir imprisanakan NSO Groupjam luratawa.

“Ch'iyar qhathu”, uka samix jan wali ukat jisk’achañ amuyunakaniwa kunati chiji, axsaraña, jan wali, ch’amaka, yanqha jan ukax jan kamachirjam amuyunakaw churasi.

Chiqpachans uka arunakax yaqha amuykay arunakamp lantitaw chhaqtañapa. Sañäni; ch'iyar muyt'a saskapachax mä axsarañjam muyt'a saña, ch'iyar qhathu saskapachax jamas qhathu sas sutiyaña ukat ch'iyar lista saskapachax jan ukankir lista saraksnawa.

Aka chiqanchat malwaret jark’aqasiñax ch’amawa, sinti yanqhachirïtapata, ukampis apnaqktans uka wakichäwinaka jan ukax sistima upiratiwu ukan jan walt’äwinakax utjakipunïniwa: sistimasax ukatwa jichhaptayañapuni ukjamat juk’amp jark’aqasiñarus yanapt’istaspa.

Kunas phishing (ukat kunjams jark’asna)

Phising ukax mä sara ukjamaw mayni apnaqirin yatiyäwip lunthataspa, jan ukax nayran arsktan uka malwaren mayjt'anakapat mayïrimpiw piykataspa. Uka jan uñt’at imatanakax jan jist’arxañakiw wali (jan ukax jan munasakjamak piyatächi ukax mä uñt’atax mä qillqat apayanirakistaspawa). Wali wakiskirïchi ukax yaqhatuqnam jiskt'añaw aski (sañäni, jawsañar jawsaña).

Juk’amp yatiñatakix jark’aqasiñ iramintanakxat ullart’añaw kastill arun utji: https://securityinabox.org/es/guide/malware/