Anqan jark'aqatäñasatakiw llikan amuyt'asisktana

Phuyu (phuyu.no) jamuqiri

Llika apnaqas utjayktan uka yatiyäwinakx kunayman amtampiw kuwirnunaka, tilikumunikasyun imprisanaka, alakipir priwar imprisanaka, wali uñt’ata tiknulujik imprisanaka (Facebook, Amazon, Apple, Netflix ukat Google), jan walt’ayirinaka (suma amtaninakax utjarakiwa), jan ukax arkanaqir mä nayra muniris ukanakax munapxi.

Llikanx khithïpktanti ukx qurirjamaw uñjapxañasa. Sutisa, qhipa sutisa, kawkhankirisa, chimpu jakhu, jawsañ jakhu, ajanusan jamuqapa, ukat juk’ampinakax jamasaruw imañasa. Kuna iramintanakxay apnaqstan ukarjamax may may jark’aqasiñanakaw utji, sañäni aruskipañ llikanakanx k'ari sutimpiw qillqayasna (ukat jan Facebookax apnaqañjamati), jark’aqasiñatakix apayañ aplikasyun apnaqañasawa, sañäni Signal (Milpa 6), Tor (Milpa 8) ukatx VPN (Milpa 33), ukat aruskipañ llikanakar janïra jamuqanak apkatkasinx qhana amuyur puriñawa, jaqinakatï ajanunakap jan taqinin uñjañap munkchixa, Obscurecam (Milpa 36) aplikasyun chhaqtayañatakix apnaqsna.

Jichhürun llikankir uraqpachanx, sapakut yatiyäwinak uñartayañax kunanaks apanispa ukanak amuyañax janiw jasäkiti, ukjamax kuntï uñt’ayktana ukat kuntï jamasar imasiñ munktan ukanakx uñjañasapuniwa.

 

Kunjamti yaqhanakat jark’aqastan uka kipkarakiw masinakasats wila masinakasats khitinakampitix aruskipktan jupanatakats amuyasiñasa. Ukatakix wakisiw jan khitin amuykay chimpunakanïpxañasa (Milpa 7), niyakiti maynix imaylusar mantaspa ukax luräwinakasamp  qillqanipkistu ukampxat jasakw yatispa. Jäll akjam yatiyäwinakat jark’aqasiñatakix yaqha imayl apnaqañaw wali (Milpa 2) jan ukax GPG (Milpa 10) ukampiw imaylus chimpuñasa. Atamirinakasan imat yatiyäwinak jark’aqañatakix imañawja jan ukax sistima upiratiwu ukan utjiri karpitasx Veracrypt (Milpa 34 ukampiw chimpusna jan ukax (Milpa 1) ukampis jawsañas chimpuraksnawa.

Yaqha wakiskir amuyux janiw waythapirinakax jist'arañati ni (Milpa 9) apayanaka jan ukax imaylutuq katuqktan uka imat apthapitanakas apaqañati, ukjamïpanx tispusitiwusan yatiyäw utjkis uk yaqha jaqiw uñjaspa. Akjam jan walt’ayirinakat jark’aqasiñatakix qillqat apayankistu juparux yaqhatuqiw jaysna (jan uñt’at jaqïchi jan ukax waythapirix justupak apayasinchi ukax janipuniw limt'añati ni apaqañasa), mä laq’ut jark’aqir (Milpa 35) ucharaksnawa. Atamirinakasatakix inak chimpun sistima upiratiwu ukaruw sarsna, sañäni Ubuntu (Milpa 17) jan ukax Debian (Milpa 18) ukanak uchapxsna. Ukanakax suma jark'aqatawa kunati waljaniw uñakipasipki ukat jichhaptayasipkapuniwa, lisinsyapax ukatakjamätapata.

Yaqha askin jark’aqasiñatak saraxa qawqha yatiyäwxay utjaystana ukjamarjamaw sapakutjam jark'aqat waraqäwinaka ukx lurañama. Paya chiqaruw imañasa (imañawja kat USB), sañäni atamirisamp chik muchilasar apktan uka USB ukar mä jark'aqat waraqäwi imañax janiw askïkiti, niyakiti muchila chhaqhayasn ukax paypach chhaqhaysnaxa.

Phuyu (phuyu.no) jamuqiri

Janiw taqpach llikan jark’aqasiñanakax wakiskiri iramintanak ajlliñatjamäkiti jan ukax atamirisa jan ukax imaylus chimpuñatjamäkarakisa. Jark’aqasiñ sañx muniwa kunapachati chimpus qillqanttan ukhax janiw khitis uñjañapäkiti, maysatx jawsañassa ukjamarak atamirissa janiw lunthatayasipxañasäkiti.

Yatiyäwinak juk’amp uñt’ayañax warminakatakix juk’amp asxarañjamawa, arkanaqañamp warmir chachar yanqhachañamp llikan utjatapata.

Llika jark'aqäwi ukax janiw mä yäkiti, jan ukasti mä sarxarüwiwa. Juk’at yatiqañaw aski, machaq iramintanak apnaqañatakix janiw asxarayasipxañasäkiti ni jayrasipxañasäkisa. Akatuqit yaqhanakamp aruskipaña, pächasiñanak uñt’ayaña ukat taqinpach askichäwinakamp yaqhanakamp thaqhañax wakiskiriwa.

Kriritunaka:

CódigoSur 2019. MilpaDigital. Creative Commons lisinsyanaka (CC BY-SA 4.0).

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.