Vanuatu markanx política jan walt’äwix nayrar sartäwiparuw qhipartayi

Vanuatu Parliament

Vanuatu Parlamento. Flickr Phillip Capper (CC BY 2.0 DEED) ukan jamuqapa

2023 maranxa, Vanuatu Pacífico uksanx kimsa ch’aman wayraw mäkipasin jan walt’ayawayi, ukampirusa askichayañatakix política uksan jan walt’äwinak utjipanx janiw jank’ak sarantkiti. Llumpaqa phaxsin Parlamento uksatx kimsa ministrur utt’ayi ukatxa mayni ministrumpiw 9 uru lapaka phaxsinx ut’ayataraki uksatx walja k’umiwinakaw utjawayi.

Ishmael Kalsakau jupax nayrïr ministrurakiwa jupasti llätunka phaxsiw sarantayawayaraki, Sato Kilman jupax 34 ururaki ukatx Charlot Salwai jupax 31 uruw marka irpirxaruwayi, marka irpiriruw amuyunak uñt’ayawayi Parlamento ukar jan walt’ayañataki. Legisladoranakasti marka yanqhachat jikxatasipanx suma kutikiptayañatakix amuyunak uñt’ayapxäna.

Judy ukat Kevin wayranakax markarux achuqa phaxsin yanqhachawayi, servicios públicos de electricidad ukat uma ukanakan jan walt’ayawayi. Lola ch’aman wayrax lapaka phaxsin juk’amp aynacht’ayawayi.

Daily Post ukax marka apnaqañxat jan walt’aw utjki ukxat juk’a arunakan uñt’ayawayi:

Vanuatu is continuing its political crisis rollercoaster ride as the balance of power in Parliament threatens to shift with another motion of no confidence, this time with 29 signatories.

The whole nation is now wondering, with good reason, if a new government can bring stability or if Parliament might be dissolved again.

Vanuatu ukax pachpakiskiwa, parlamento uksatx 29 rixuntatanakampiw mayjt’ayañ amtapxi.

Markapachanw jiskt’asipxi, machaq irpirix askinak apanispati jan ukax parlamento ukach jan walt’awinak askichaspa.

Parlamento ukan askinkatapax2024 maratak qullqituqit machaq kamach jaysañatakiw jark’awayi.

Yaqhip markachirinakax medida públicas destinadas a pedir a los líderes prioricen los asuntos sociales urgentes. Los votantes preocupados de Vanuatu publicaron una llikatuqiw marka apnaqañxat jan walt’awinak suyt’ayañ mayipxi.

Political instability is disrupting Vanuatu’s development and service delivery to our communities across all islands. It fuels policy inconsistencies, interrupts development projects, hinders economic development and planning, discourages foreign investment, affects employment opportunities, and wastes the Vanuatu Government’s limited funds.

Political instability reduces confidence in national leadership, divides communities and diverts resources away from essential services: healthcare, education, infrastructure, social welfare and emergency relief efforts. Political instability harms Vanuatu’s international reputation and credibility.

Marka apnaqañxat jan walt’äwinkatapax Vanuatu markan nayrar sarantañap qhipartayi. Qullqichäwina, amtanaka sarantayañs qhipartayiwa, irnaqañakas ajniw utxiti.
Marka p’iqinchirinakarus kipkarakiw jan walt’ayi, ayllunak t’aqxtayi, wakiskirinakax maysarauw saranukuyi: k’umar jakawi, yatichäwi. Yanapas janiw utxiti Vanuatu markaruw sinti jan walt’ayi marka apnaqañ jan walt’awixa..

Radio New Zealand, Cathy Solomon ukax markachirin amuyup uñt’ayi:

The rural people are still waiting for help. The people are suffering in terms of development.

How do the people of this nation benefit from our independence? How do the children, the women, disability and disadvantaged people get their needs met?

These politicians are too busy fighting for power, fighting for their money, fighting for their own benefit, fighting for their happiness.

Patan jakasirinakax yanap suyasipkakiwa. Nayrar saratañatx markaw t’aqisi.

¿Markasan jakasirinakax kunjams ch’amanchasipxi ? ¿Wawanakana, warminakana, janchit usutanakana ukat jan yäqatanakarus kunjamsa yanapt’apxi?

Aka pulitikunakax poder ukar puriñatakiw ch’axwasipki, qullqinïñ munapxi, jupanakatakikiw wakiskirinaka jikxatañ munapxi.

Vanuatu markatx Gloria Julia King jupa sapa parlamentariakiw llumpaqa phaxsinx markan pisin jikxatasipatatx phiñasit arst’awayi «pandemaitx jichhakiw mistusktana, pä ch’amamp wayranakamp aynacht’ayataw jikxatastana, jichhax kutikipstañankapxañasawa”.

Mayni yatiyaw yatiyirix markan jan walt’añankatapat amuykipi:

¿Uraqpach nayrankañanktanti?
Vanuatux akat 10 simanarux pusïr nayrïr ministrunispawa, wasayp’u arumax Charlot Salwai ukaruw janiw sawapxi.
Port Vila uksan yatiyirinakax markachirinakax llakitaw sapxiwa. Waljaniw yanap munapxi..

Ishmael Kalsakau jupax janiw kamskisa, gabinetex kipkaraki. Mayni veterano juparuw jiskt’a, jaysawipax ‘Oh, markan apnaqañxat jan walt ’añax jan tukuskit ukat ukhamakiskieso’.
—————
Vanuatu uksan marka apnawtuqinkirinakax markapatak janiw askinak utjayañ amtanipkiti.

Chimpuntirinakax janiw sallqayasiñ munapkiti.

Transparencia Internacional Vanuatu ukankir Willie Tokon jupax irpirinakaruw aka jiskhiwinakar jaysapxañapatak mayi:

Is what I am doing going towards benefitting the average citizen of Vanuatu?

Is what I am doing going towards maximum beneficial and effective use of the people’s funds?

Is what I am doing contributing towards Tropical Cyclone (TC) Judy, TC Kevin and TC Lola recovery?

Is what I am doing contributing towards building national togetherness or is it causing division and civil anger?

¿Kuntï lurktxa ukax Vanuatu markarux yanappachati?

¿Markan qullqipx askikti apnaqaspachaxa?

¿Kuntï lurktxa ukax Judy, Kevin ukat Lola ch’amamp yanqhachatapat kutsuañatakix yanappachati?

¿Kuntï lurktxa ukax markar mayachañar yanappachati jan ukaxa t’aqxtawcha utjayi?

Parlamento ukatï aynacht’ani ukhax yaqha chhijllaw utjañapkamax yaqhakit marka irpirjam sarxaruyanï.

Aruskipäwimp qallantama

Amp suma, qillqirinaka Mantaña »

Guidelines

  • Taqpach amuy qillqatanakax mä moderadoran uñakipatawa. Mayat jilx jan amuy qillqatam apayamti, jan ukax spam ukjamaspawa.
  • Mayninakar yäqañamp uñjama. Jan wali amuy qillqäwinakamp qillqatanakax janiw aprobatakaniti.